Het einddoel van de mensenrechten is de menselijke waardigheid.
De toepassing van deze rechten moet er uiteindelijk toe leiden dat de hele mensheid in een wereld van vrijheid, rechtvaardigheid en vrede kan leven.
Gezamenlijk kunnen al deze rechten de menselijke waardigheid waarborgen. Daarom kunnen we deze rechten alleen verdedigen als ze als één geheel worden gezien. Dit betekent dat niet alleen burgerlijke en politieke rechten er toe doen, maar dat we tegelijkertijd ook moeten opkomen voor de economische, sociale en culturele rechten. In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van 1948 vormen deze rechten trouwens een ondeelbaar geheel. Ook de allerarmsten zelf leren ons dat. Als wij in plaats van de armsten hun waardigheid weer terug te geven, hen alleen de vrijheid toekennen om zich te organiseren, maar niet zorgen dat ze ook toegang hebben tot onderwijs, werk, cultuur, spiritualiteit, begaan we een dubbele fout.
Enerzijds vernederen we hen omdat die vrijheid dan alleen op papier bestaat en zij praktisch geen enkel middel hebben om die vrijheid uit te oefenen of te beleven. Op die manier kunnen ze hun vrijheid niet gebruiken, omdat ze de zekerheden missen om echt vrij te zijn en om zich te organiseren; ze kunnen er zelfs niet over peinzen.
Anderzijds brengen we ze in een staat die ze overlevert aan de willekeur van de overheid en liefdadigheidsinstellingen. Dat is het tegendeel van vrijheid.
Het is dan geen kwestie van nalatigheid. Het is veel kwalijker, want we houden radicale ongelijkheden en onrechtvaardigheid in stand die het omgekeerde zijn van vrede en die haaks staan op de beginselen die we verdedigen. Inderdaad, als we vrijheid toekennen, zonder de andere rechten, gaat de zaak van de menselijke waardigheid er niet op vooruit, maar holt ze weer achteruit.
Arme gezinnen beklagen zich er nooit over dat ze niet krijgen wat anderen wel ontvangen. Maar ze klagen er over dat ze niet waardig bevonden worden de rechten te hebben waarop alle andere mensen aanspraak kunnen maken.
Als mensenrechten in stukjes en brokjes worden opgedeeld, gaat dat ten koste van de armsten. En ze moeten daarvoor het gelag betalen met toenemende vernedering en afhankelijkheid. Daarom ijvert de beweging ATD Vierde Wereld voor de menselijke waardigheid, zet ze zich ervoor in dat alle rechten – zonder ook maar één ervan over het hoofd te zien – aan alle mensen worden toegekend en in het bijzonder aan de allerarmsten onder hen.
Joseph Wresinski