Tou bann demars vinn konplike kan nou dan enn sitiasion ki konstaman pe sanze, ki nou viv dan enn kartie ki lwin ek ki nou pa konn lemond, ek ki li, li konn nou zis kan nou deranz li. Pou ki nou fer nou bann drwa respekte, nou bizin konn zot, nou bizin kone kouma defann nou ou rod bann dimounn pou defann nou, nou bizin konn exprim nou. Pou fer respekte nou bann drwa, nou bizin osi konn nou ek nou bizin kapav asim responsabilite nou lavenir ek lavenir nou fami. Nou bizin rekonet ki nou, kouma inn ekrir dan lalwa, ena nou plas apar-antier dan kominote bann imin. Nou’nn trouve ki tousa la li inposib pou ban Karmond ki viv dan enn depandans, dan vilnerabilite, bann imiliasion ki fer ki zot renons a bann drwa ki zot ti kapav invoke, seki imilie zot ankor plis.
Koumsa mem, sa papa ki’nn perdi so fam, ek ki pe fer latet-lipie, ti pe lager pou li grandi so zanfan li tousel. Li ti enn travayer informel, parski li ti pe fer bann travay ingra, souvan ilegal, touzour dan bann tipti peryod, li pa ti pe gagn okenn kas depi sekirite sosial parski li pa ti deklare kouma somer. Pourtan, asistan sosial ti pe vinn get li ek ti pe sey regle so sitiasion. Me li li ti pe reponn: “mo pa bizin personn, mo kapav debrouy mwa mo tousel, mo pa anvi dir mersi personn!”
Nou mem nou pa’nn konpran kifer li’nn refiz fer bann demars ki bizin pou gagn so bann drwa. Pourtan, nou ti kapav devine, ki imiliasion sa ti pou reprezante pou li ki li ena enn depandans parey lor lasistans sosial, anver servis somaz. Nou ti bizin rekonet ek admir sa dernie lelan pou dignite la, pou rekonesans so drwa antan ki enn zom lib. “Prefer lafin ki laont”…
Dan tou sa bann domenn kot enn dimounn depi Karmond pa kapav zwir so bann drwa ki tou dimounn iniverselman rekonet ki nou bizin, sa privasion-la amenn li dan enn sitiasion indignite ki ranforsi so lexklizion, ki amenn li pli lwin dan lapovrete ek dan lindiferans. Privasion bann drwa met bann dimounn dan enn liniver kot li nepli kontrol nanye, kot li pa kapav rankontre personn, kot li pa kapav kont lor personn. Sa amenn li dan laper ek dan enn insekirite konstan.
Par rapor a sa laper-la, ena ki reazir avek violans, ena lezot ki anferm zot, ena abandonn zot mem. Kouma sa fami ki, dan enn long laswit maler, inn perdi lagard tou bann zanfan, sof trwa dernie, par lintervansion bann servis sosial. Zordizour, lakaz-la izole. Kan apel li, madam-la reponn deryer baraz, zame li ouver. Kan li bizin sorti, li ferm bann zanfan a-kle, mem seki pli gran la ki ena 8 an, ki’nn retourn dan so fwaye pou enn ti-letan, pa al lekol. Fami-la retir limem depi lemond, seki vinn konplet lexklizion ki’nn fer li sibir depi touzour. Seki pou arive avek sa latitid-la, se ki enn zour Lapolis pou desann, pou kraz laport, pou rant par fors dan lakaz-la, pou tir bann zanfan ki reste ek pou met zot zot osi dan shelter.
Ena lezot, kouma nou ti pe dir, ki reazir avek violans, enn bann lot ankor bwar. Ek fose inkonpreansion ek reze ki ti ena elarzi inpe plis, lemond otour li osi koumans gagn per ek met bann seki li ti deza rezete ankor plis a-lekar. Koumsa mem ki nou anfons nou mem dan trou san fon lexklizion ek non-respe nou bann drwa.