Bann fami ki pli pov anvi fer parti nou Listwar, ek avek zot vre lidantite, pa kouma bann pov, ki’nn vinn enn mezir, me kouma bann partener ki zot osi responsab bann desizion ki pran lor zot nom. Zot anvi rant dan demokrasi.
Me ki savedir rant dan demokrasi? Fode pa, ankor enn fwa, nou met zot dan piez. Kouma li ti enn piez dir, kan ti pe donn zot dipin ek lasoup: ‘‘Koumsa zot pou viv, nou pe fer zot viv.’’ Fer sanblan pran desizion ansam, ek dir: ‘‘ala zot dan enn demokrasi, nou pe koz-koz ar zot’’, sa osi kapav enn ilizion.
Mo pa kwar, bann fami lamem zot mem pa kwar, ki dan Lerop, bann sitwayin ti pe anvi anbet zot kan zot ti desid dan zot plas pou fer lakantinn, bann donasion, ek bann led, zot mem zot inn bizin redekouver, zenerasion apre zenerasion, ki pa sa ki apel viv.
Zot inn sarye sa memwar-la, pandan plizier siek: me enn memwar ki lemond pa konsilte, li enn memwar ki pa konn koze. Sa memwar-la inflians bann manier fer, bann konportman dan bann fami, zot zot mem pa pou kone kouma explik sa. Tou bann parol ki bann fami-la dir, tou bann explikasion ki zot mem done zordi sorti depi zot leker, depi zot lespri: sa li posib, parski zordi, zot kapav partaz zot lexperyans lavi avek bann volonter ki viv akote zot, bann volonter ki pa aret dir: ‘‘rakont mwa, explik mwa, kondir mwa ziska zot paran, zot gran-dimounn, zot bann frer ek ser. Lerla, ansam, nou pou ekrir memwar ek listwar bann seki kouma nou.’’
Seki bann fami-la ti ena dan zot, enn memwar trankil, ki ti pe transmet ant fami, zis ant fami, zot pa ankoler ki nou pa’nn tande. (…)
Me koumans konsilte zot enn sel kout koumsa, kestionn zot memwar, fer zot koze enn par enn lor seki fer vremem dimal, lor kifer pankor pran kont zot parol ek zot rezonnman, tousa li pou enn abi konfians.
Dan enn demokrasi, nou pa fer bann zom ek bann fam koze enn par enn: nou donn zot letan, bann mwayin, bann striktir, pou koze ant zot dabor, pou konstrir enn lopinion an komin. Tou lezot demars se bann mansonz, bann piez, enn detournman demokrasi.
Ala kifer ATD Quart Monde kree, partou kot ena bann fami, ansam ar zot, bann Liniversite Popiler, ki bann plas kot, ant zot mem, me osi avek bann lezot konsitwayin ar ki zot ena konfians, ansam zot koze ek ek met zot listwar ek zot memwar dan lalimier. Bann konesans, bann resers, ek zot miz-an-form, ki plis ki tou lezot zafer, merit ki apel zot ‘‘Liniversite’’.